Er is een aantal zaken in Afrika waar ik me altijd weer over verwonder: het is zo donker na zonsondergang en het is nooit stil. Dat laatste klinkt misschien raar, want lawaai zou je toch eerder in Westerse landen verwachten, met de 24/7 economie. Maar dat is dus niet zo. Ik weet nog dat ik bij mijn zoon in Amsterdam logeerde en dat ik dacht: wow, het is hier stiller dan in het dorp waar ik woon. Donker was het daarentegen niet, of misschien beter gezegd: het is nooit donker! Niet in een dorp en niet in de stad. Ik herinner me een ruimtefoto van de aarde, waarop zichtbaar was dat Nederland een enorme lichtvervuiling produceert.

In Afrika daarentegen is het na zonsondergang donker. Echt donker. Het enige licht komt van de maan. Dus als het bewolkt is, zoals nu, is het donker. Echt donker. Een beetje ‘griezelig’ donker

En de stilte die je zou verwachten in een land dat na zonsondergang toch redelijk snel tot stilstand komt … nee, die stilte is er niet. Een enorm lawaai begint, van kikkers, krekels, apen, en allerlei dieren van wie ik het geluid niet ken. In het regenseizoen (nu dus) is ook de regen op het dak een welkom slaapliedje, nou ja … soms een enorm geratel als de hemel echt even de sluizen openzet. Maar … I love it!

In de Greenshop waar ik vrijwilligerswerk mag doen, werken dus 5 dove studenten (en niet 4 zoals ik eerder schreef). Inmiddelsheb ik ze allemaal leren kennen: Nthandose, Sisiya, Collins, Levi en Ayiti (ik zal een volgende keer wat meer over ze vertellen).Ik ken de wereld van dove mensen niet en daardoor ontstaan soms hele leuke situaties. Zo was Collins bezig met een bestelling klaarmaken voor een lodge, groente, aardappelen, fruit en kruiden. De bestellingen worden in kisten gedaan en bij de klanten langsgebracht. Ik ‘registreerde’ dit allemaal wel, maar niet meer dan dat. Terwijl ik druk was met een ander klusje, schrok ik me helemaal te pletter toen Collins de aardappelen in de kist stortte. Collins zag dit en we lagen met z’n allen in een deuk: Collins omdat hij zich niet had gerealiseerd dat deze actie van hem zoveel lawaai had opgeleverd, en ik omdat ik niet besefte dat hij daar dus helemaal niets van hoort. Beiden verontschuldigden wij ons voor onze reactie. Het was een moment van bezinning, ik denk voor ons allebei. We vroegen ons beiden af of de ander nou in deze situatie een voordeel had of juist niet …

Het is voor Malawianen moeilijk om (ver) vooruit te denken. Zijn wij Westerlingen vaak bezig met de toekomst (denk aan het regelen van ons pensioen op het moment dat we gaan werken), Malawianen bedenken dat niet eens. Verschillende voorbeelden kwamen in diverse gesprekken, met Jan Willem en Lonneke maar ook met de dove studenten, aan de orde.

Zo vertelde Jan Willem me, dat het regelmatig voorkomt dat Malawianen een aanbod voor werk afslaan, maar de volgende dag gewoon komen bedelen om geld. Nemen ze de opdracht wel aan, dan is het niet meer dan normaal om een voorschot te vragen en als het even tegenzit (voor de opdrachtgever bedoel ik dan), verdwijnen ze daarna om ofwel helemaal niet terug te komen, ofwel zonder enig excuus na een week of langer weer op te duiken en verder te gaan waar ze gestopt zijn. En dat dan met een big smile en het ene of andere mooie verhaal, zonder excuses, gewoon zomaar…

In een gesprek met een paar van de dove studenten kwam het leertraject in de Greenshop aan de orde. Een van de onderwerpen was dat er een eind aan hun studieperiode in de Greenshop zou komen, bijvoorbeeld over twee of drie jaar.Ik heb dan echt het idee dat er twee werelden eventjes 'botsen'. Als voorbeeld: ik mocht deze week als vrijwilliger een artikel schrijven voor een local (free) newspaper over de Greenshop. Al typend op mijn laptop stond Levi achter mij en werdenigszins onrustig toen ik schreef over de (onder andere zijn) toekomst, dat hij over twee of drie jaar aan het einde van zijn studieperiode zal zijn en waarschijnlijk een baan zal kunnen krijgen als kok in een restaurant of misschien zelfs een eigen winkeltje zou kunnen beginnen. Zijn onrust werd nog duidelijker toen hij me probeerde te vragen waarom hij dan weg zou moeten; helaas ging de gebarentaalvervolgens zo snel, dat ik het niet meer kon volgen. Gelukkig is er dan iets anders wat zijn aandacht vraagt, zodat ik hoop, dat hij niet teveel blijft nadenken over die verre, verre toekomst.

Terug naar de toekomst en naar de titel van deze blog: zo donker. De toekomst is voor Malawianen ook enigszins donker. Er heerst veel hiv/aids in het land, er is enorm veel armoede (wat de levensverwachting nou ook niet ten goede komt) en er wordt (daardoor) heel slecht gegeten (Nsima, een papje van maismeel of Kondole, een papje van cassavemeel, wat wordt aangevuld met bonen en soms ei of beef).

Vandaag was die toekomst voor een aantal mensen in Mzuzu ook weer ‘verdwenen’. Toen we vanochtend aankwamen bij de Greenshop, hoorden we dat een deel van de markt tegenover de shop ’s nachts was afgebrand. Waarschijnlijk is een stoofje, waar de mensen op koken, omgevallen en hebben nog warme kooltjes het droge hout van de hutjes van waaruit handel wordt gedreven, in brand gezet. Een desolaat gezicht met naast een huilende onderneemster, ook spelende kinderen en mensen die hun golfplaten meenemen om ze opnieuw te gebruiken. Toekomst … in een nacht kan die verdwenen zijn…

Het project The Greenshop is naar mijn idee echter een broodnodig lichtpuntje. Niet alleen is het een lichtpuntje voor de dove jongeren, die misschien wel een prachtige toekomst tegemoet gaan met werk, de gezonde invloed van de Greenshop, ook wordt bij elke grotere klus (timmermanswerk, tegelzetter etc.) volop gebruik gemaakt van locale arbeiders, die daarmee ook weer een beetje toekomst krijgen. Het is een voorrecht om te mogen meemaken, hoe enthousiaste mensen, Bobby Mlongoti (de Greenshop owner) en Jan Willem en Lonneke (de ondersteuners via de foundation), iets opzetten waarmee toekomst wordt gecreëerd. Aan de leerschool voor de doven mag ik mijn steentje bijdragen (ik mocht vandaag computerles geven), evenals aan het project zelf (ik mocht vandaag een promotieartikel schrijven voor een locale krant om klanten te werven voor de Greenshop en het binnenkort te openen Greencafé).

Maar nu is het eventjes weekend. Tijd om even te relaxen. De golven van het meer klotsen zachtjesop het strand, de maan is niet zichtbaar door de wolken. Het is dus donker, héél donker. En de kikkers en krekels zijn hun nachtelijke, luidruchtige activiteiten begonnen…

Met een tevreden groet uit prachtig Malawi, Nkhatabay!

Grada